Ang Talampakan ng Araw Nasa Lupa Na

Nagparamdam sa lamig ng libingan

At dilim ng mga hungkag na mata;

Ang langit parang yungib na walang katapusan

Na paglalakbayan ng mga barko ng sakuna.

Lahat-lahat, katahimikan gaya ng nag-iibigang nagkagalit

Na hindi na magpapakumbaba; ang mga dibdib punumpuno ng kamandag;

Nagngangalit ang mga bagang. Lahat-lahat, naulinigan ko

Ang unang gansa sa silangan parang matigas na tunog

Ng paglikha, paghuhukom. Ang mga makikislap na daliri

Sigaw na di masusupil sa lupa ang kaloob. May tinig

Sa hangin, nakalulunos. Pakinggan mo ang mga dagundong

Na magwawasak sa mga bundok, na maglilipat sa kanila;

Kilala ko ang kapangyarihang bukal ng asupre at apuy.

Tingnan mo ang daigdig, gapitak lamang na iyak, gapatak

Na luha! Nakikita ko na ngayon ang isang pagkawasak

At pagkabuo. Oo, ito na ang simula

At wakas. May tinig sa hangin, nagsasabi:

Bumangon na kayo, ang talampakan ng araw nasa lupa na!

--JUAN S.P. HIDALGO JR.

(Salin ni Ariel S. Tabag)

ANG ORIHINAL NA BERSIYON SA ILOKANO :

Ti Dapan ti Init Addan iti Daga

Nagparikna babaen ti lamiis ti tanem

Ken sipnget dagiti kawaw a mata;

Ti langit kasla rukid nga awan ungpotna

A paglayagan dagiti bapor ni didigra.

Amin-amin, ulimek kasla nagginnura nga agayan-ayat

A dinton agrinnukma; dagiti barukong napno iti gita;

Agngarngariet dagiti panga. Amin-amin, naallingagko

Ti umuna a gansa iti daya kas natangken nga aweng

Ti pannakaparnuay, pannakaukom. Dagiti nasilap a ramay

Ikkis di masaba iti daga idatengda. Adda timek

A nadagem iti angin. Denggem dagiti kanalbuong

A mangrebba kadagiti bantay, a mangyakar kadakuada;

Am-ammok dayta a bileg a dissuor ti asupre ken apuy.

Kitaem ti lubong, sangapirit laeng a sangit, lua

A sangkatedted! Makitak itan ti maysa a pannakadadael

Ken pannakaparnuay. Wen, isu daytoyen ti pangrugian

Ken paggibusan. Adda timek iti angin, agkunkuna:

Bumangonkayon, ti dapan ti init addan iti daga!

(Naipablaak iti BANNAWAG, Hulio 6, 1964; nairaman iti Pamulinawen, Dandaniw, 1949-1975, Jose A. Bragado ken Benjamin M. Pascual, editors, Metro Manila: GUMIL Filipinas, 1976.)

Panagipatarus, Para ken ni J

Iti nagadu a nagsupadianta,

Uray iti panagipatarus kadagiti balikas

Paggidiatan, mapagapaanta:

Iti daytoy a relasion,

nakunak kenka,

pudno a kasapulan ti agdaliasat

iti saan laeng a dua a karayan!

Saan a gapu iti panagduadua

wenno panagdudua

ngem gapu ta taaw amin

dagiti nagbaetanta

nga ugali, aramid, kapanunotan,

pammati, ar-arapaap

ken, nangruna unay, pagsasao—

taawda dagiti agsupadi

a nakayanakanta a kultura ken dila,

ket taaw ngarud ti yal-alista

tunggal agpatangta.

Ket uray kadagiti kanito

nga awanan-panagsao

agpimpinnatarusta latta:

mata ken mata,

barukong ken barukong,

dila ken dila,

tapno malapdan

iti panagbeddabeddal,

panagkebbakebba,

panaglidem panagkita;

Ngem iti kastoy a gundaway

mapukaw dagiti nawatiwat a karayan

a paglasatan dagiti balikas,

ta aginnakkub dagiti agsumbangir

a baybay iti lubongta

nga agbettak iti katan-okan

iti nagkallaysa a nakem iti dua.

Kastan, kadi, ti ayatta:

agnanayon a panagipatarus

kadagiti nagpadaanta.

--JUNLEY L. LAZAGA

Tagudin, Ilocos Sur / UP Baguio, Baguio City

(Naipablaak iti Bannawag, Mayo 9, 2011 a bilang.)

Di Mapetpetan

Itay bigat a riniingnaka ni baketmo babaen ti agekna,

nagdayamudomka ta katibnok pay laeng ti panagkukotmo,

ta ti kinasalemsem ti aglawlaw

kumaradap a mangapros kadagiti kudilmo

ngem degdegannaka ti darang dagiti arakupna.

Iti panangitayam iti dakulapmo manipud iti gripo—

tapno ugasam ti tugot ti agpatnag

uray no kasanot’ kainget ti panagdekket dagiti ramaymo,

sumari latta ti danum,

mariknam ti kinaaddana, ti panangdalusna ti rupam,

ngem kigaw, agalus-os a tumipon iti daga.

Ket iti panagtamdagmo iti tawa,

salputen ti sinamar ti ubing pay nga init,

ti rupam, nasaniit iti panagdissona

ngem biagenna ti daram ket pabukarenna ti kaunggam,

ngem uray no petpetam dimonto maiggaman.

Iti iruruarmo tapno sarangtem ti isasangbay ti bigat

kas iti napalpalabas nga aldaw

gagangay a dagiti bulong ti kayo iti arubayan

dida agriri, awanan rikna,

awanan ngiwat nga agtukiad ngem paiturayanda iti angin,

aginiinda tunggal isala ida ti di masirayan a pigsa.

Ket iti sardam, ipulang ti daya ti binulodna

a lawag iti laud ket kagiddan a tumpuar ti ariwanas,

yegda ti pigsa, ti namnama

kadagiti nakaisem a mata, kunaem bagimto ti maysa

a taklin kadagiti agkeppet pay a kirem, wen, petpetam,

ngem kas iti masakbayan, saanmo a maiggaman.

--JAKE F. ILAC

Lasam, Cagayan / Valenzuela, Metro Manila

(Naipablaak iti Bannawag, Enero 16, 2012 a bilang.)

Iti Tay-ak ti Musika: Naraniag ti Bituen ni Eugene!

Maaw-awagan ita iti Pinoy Power Idol ni Eugene Tunac Marquez. Naibasar daytoy iti maysa a programa iti Hawaii a nangabakanna. (Nakabase ni Eugene ken ti amana, ni Victorino Marquez) iti Hawaii, ti isla a pagnaedan ti reprep nga Ilokano.)

Adda dagiti mangibagbaga nga isu ti sumaruno a Vhen Bautista ni Eugene. Saan met a diak umanamong ta adda met inalatna daytoy ubing. Ngem nasaysayaat sa no Pinoy Power Idol lattan ti awagtayo kenkuana, tapno saan unay a ma-pressure no maibilang nga isuna ti sumaruno a Vhen Bautista. Ken nawaywaya a mangtakuat no ania met ti kayatna a dana a surotenna iti tay-ak ti musika.

Adtoy man ti kolum ni Angelo 'Eloy' Padua (Di Pay Naluto, Naibusen) iti Bannawag, Nobiembre 7, 2011 a bilang:

KAS impadamagtayo idin ditoy, Kabagis, babaen ken ni Kabagis Leilanie G. Adriano, maysa kadagiti masipsiputan ti bituenna iti tay-ak ti musika nangruna iti America ni Eugene Tunac Marquez.

Ita, adtoy ti sabali a padamag maipanggep ken ni Eugene, kas impadamag met ni Kabagis Eliseo “Rudy” Contillo ti Narvacan, Ilocos Sur.

Kas kuna ni Kabagis Rudy, mairuaren iti mabiit ti umuna a CD album ni Eugene. Napauluan iti “Sagibo iti Amianan” ken iruar ti Sagibo Records.

Gumatangkayo man ketdi, ‘bagis, ta denggenyo man met.

* * *

Naipasngay ni Eugene idi Nobiembre 20, 1999 iti San Pablo, San Nicolas, I.N. kada Victorino Marquez (NA), ken Maggie Margaret Tunac-Marquez a maysa a radio broadcaster ken anaunser. Agnaedda itan idiay Hawaii.

Sangapulona laeng idi mapan idiay Hawaii a kaduana ti amana. Ngem nangrugi nga agduyos nga agkanta idi agtawen iti 5.

Iti edadna ita a 12, adun ti nakisalisalanna iti panagkanta. Kameng pay iti School Drama Club iti Aliamanu a pagadalanda.

* * *

Ni met Eugene ti umuna a kampeon iti Pinoy Power Idol a maisaysayangkat iti Radio Station KPHI iti Honolulu. Kuna ti amana nga idolona da Vhen Bautista ken ni Bruno Mars ket isu ti masansan a tuladenna ti estilona nga agkanta.

* * *

Saan laeng a nalaing nga agkanta ni Eugene, ‘bagis. Masirib pay. Maysa kadagiti kasariritan iti klasena.

Ken napagraemnakami. Wen, ta iti laksid ti kaaddanan iti US, pagaayatna pay laeng ti musika ni Ilokano.

Daytoy ti gapuna (kas kinuna ni Kabagis Rudy) a mismo a ni Vhen Bautista, Prince of Ilocano Songs a nakabase met itan idiay US, ti nangputar iti musika dagiti kanta iti umuna nga albumna ni Eugene nga Ilokano. Ken mismo a ti pagdidinnamagan a musical arranger iti America a ni Pierre Grill ti nangareglo iti accompaniment wenno kompaniarna.

* * *

Ania ngarud ti naidumduma itoy nga, kunam, ‘bagis?

Saan a tradisional ti nga Ilokano songs dagiti linaonna. Kabarbaro iti panagramantayo nga Ilokano. No daniw koma, avant garde. Pierre Grill, kunam man.

* * *

Malaksid ken ni Eugene, maam-ammo met iti nasao nga album da Victor Marquez ken Joebert Tunac Marquez.

Ken nairaman dagiti lyrics ti kanta a pinutar ni Robert de la Cruz a “Bisio” ken ti “Inang” ni Ben Pacris.

Ala, ket ania pay laeng ti ur-urayem, ‘bagis. Tulongantayo man daytoy pada nga Ilokano.

Ta no maitan-ok, maitan-oktayo met amin a Saluyot!—O

Daytoy man ti sampol ti kanta ni Eugene:

Panangtubngar iti Lamiis ti Pebrero

Pasgedam

‘ta dalikan. Isaangmo dayta takuri

tapno adda pagdigosmo iti daytoy nalam-ek

nga agsapa ti Pebrero.

Ilukaismo pay

‘ta kortina, tapno sumirip

ti init inton sumingising

madamdama;

sa agsublika ditoy abayko.

Nupay kasla manteka

a timmangken

daytoy rikna ken nakemko,

Arasaas ken aprosmo ti mangriing

kaniak

iti tunggal agsapa—

Wen, malunagak

a kasla manteka.

Nagiddaka manen ditoy abayko

Ibagbagam kaniak dagiti planom

ita nga aldaw, adu ti mapasamak.

Mangngegkot’ taraok ti kawitan

Ket ti dila ni apuy ag-agkannan

ti tengnga

ti dalikan.

Ti danum, pumudot a pumudot

Uray la masinit

dagiti ramayko

iti abagam

Mariknak, mariknak ti bara

ti dandanin agburek

a danum iti takuri.

Iti ngarabna, agbuabo ti kalubna

Agingga nga agkubbuar ti danum

Makitkitak ti rimat ti sumingsingising

nga init manipud kadagiti nagbabaetan

Ti atiddog a buokmo a nanglinged

Iti rupak

Ket ti lam-ek ti Pebrero, nabugtak.

--MIGHTY C. RASING

San Manuel, Isabela / Project 8, Quezon City

(Naipablaak iti Bannawag, Pebrero 20, 2012 a bilang.)

Yo, ‘Bagis, T Max in da Haws!

IDI damok a mangngeg ni T Max, kaslaak la ubing a naayatan. Agasem ta kabaelan met gayam dagiti Ilokano ti ag-rap a mabalin a yabay kada Andrew E. ken Francis M.

Kinapudnona, mas bagay ti rap a musika para kadagiti Ilokano-- wenno kadagiti dadduma nga Ilokano.

Ta adda dagiti Ilokano a mas kaykayatda latta daytay kasla aglallallay a musika gapu iti aglawlaw ken kannawidan.

Iti umuna a rason, kas makitatayo ken kas iti sabsabali pay a lugar iti Filipinas, napalawlawan iti baybay ken bambantay ti Ilokandia. Natural ngarud a ti musikana, segun iti uni ti aglawlawna-- agan-anasaas a baybay ken agdaydayyeng a kabambantayan. Iti maikadua a rason, kannawidan, kunak, gapu ta kaaduan nga inna a mas nadungdungngo no aglallay a paturogenna ti anakna ngem ti kasao wenno disiplinaanna ti anakna. Medio harsh pay ketdi ti dadduma nga inna ta kuddotenda pay laeng ti anakda nga aggurigor la ngaruden. Ngem iti un-unegda, masapul a maikkan iti pagnakman ti anakna tapno dinanton uliten dagiti bambanag a nakalaanna ti sakitna. Ket inton awisenen ti ridep ti anakna, aglallay ni Ilokana nga ina ket ditan a rummuar ti kinalailo ken kinadungngona.

Iti biang met dagiti dadduma nga Ilokano wenno amin pay ketdi, ti rap ti musika dagiti nangato-ti-kugtarna, nadadang-as, mamaingel, natangken-butona nga Ilokano. Kas kadagiti Negro a nanipudan daytoy a musika, umisu la unay ti rap kadagiti naandur, dina ammot' sumuko nga Ilokano.

Ket dagitoy, mangngegmo iti musika ni T Max.

Ti nakaay-ayat ken ni T Max, ipagpannakkelna ti kina-Ilokanona. Ket daytoy talento nga adda kenkuana, isu ti us-usarenna a mangitandudo iti kinasiasinona, ken tapno maam-ammo met iti lubong nga adda met gayam natangken a puli a managan Ilokano.

Basaentayo man daytoy kolum ni Angelo "Eloy" Padua a "Di Pay Naluto, Naibusen" iti Showbiz Section ti Bannawag, ti seksion nga iturong daytoy numo, iti bilang ti magasin iti Enero 16, 2012:

Ni T Max a nangipampannakkel
iti kamisetana a namarkaan iti kina-Ilokanona.

NAKANGNGEGKAN iti Ilokano a rap, ‘bagis? Wen, daytay kasla Andrew E. wenno Francis M.

Wen, a, addan Ilokano rap.

Apay, kapuy?

* * *

Ket maysa kadagiti aglatlatak nga Ilokano a rapper ita ni T Max.

No taga-Solano, Nueva Vizcaya a lugar ni T Max ti pagsaludsodam, ay, i-rap-da kenka dagiti kantana nga “Ilokano ‘Atoy,” “Mangantayon,” ken “Danog ni Ilokano.”

* * *

Kinapudnona, nakabase iti London ni T Max, ‘bagis. Ngem sipud pay idi 2001 a panangiruarna iti damo nga album-na, masansan nga agawid iti ilina tapno agkonsierto.

Ken mangangay iti rap contest. Ta saan laeng a rapper isuna.

DJ, promoter wenno manedier, ken prodiuser pay kadagiti ubbing nga Ilocano a rapper.

* * *

Kuna ni T Max, ‘bagis, a 16 aniosna laeng idi nangrugi nga ag-rap. Wadanna kano met ti grupo dagiti rapper a taga-New York a managan iti Gangstarr , ken ti Death Threat a grupo dagiti Pinoy a rapper.

* * *

Itoy a tawen, panggep ni T Max nga iruar ti maikalima nga albumna a kaaduan kadagitoy ti Ilokano a rap.

Adda met latta laokna a Tagalog, a, tapno maipatarna met ti bagbagina kadagiti Tagalog a rapper.

Apay, isuda laengen ti makapag-rap iti Tagalog? Laklakaen ni Ilokano, a.

Saan, T Max?

* * *

Iti saludsod no apay nga Ilokano nga ag-rap, kunana a tapno maitandudo ti lengguahetayo. Ken ti kinaandur ken kinalaing ni Ilokano iti tay-ak ti sangalubongan a musika wenno rap.

Kunana a kayatna nga iparammag ti kinasiglat dagiti Ilokano.

Kunana man ngarud iti kantana nga “Mangantayon”: Nagimasen ti mangan no adu ti sida/ P(in)akbet ni Ilokano, naimas a talaga.”

* * *

Ania, ‘bagis, magagarankan a makangngeg ken ni T Max?

Ket siripemon, a, ‘tay YouTube channel-na a Mhar12.

Ket siguraoak, ‘bagis, pasurotamto ti panag-rap ni T Max iti “Ilokano ‘atoy, saan a kapuykapuy!”--O

Dagitoy man ti sampol ti panagbanat ni T Max ken dagiti kakaduana:

Kas Idi Rabii

Kas idi rabii, addaak

Iti sirok ti mansanita

Mangat-atag iti lamiis

Iti papag a paragpagan

An-andaak panagsippayot

Dagiti kurarapnit

Adda pay panniki

Wenno kullaaw sa pay

Iti nakalablabaga

A bunga. Diak kabuteng

Panangrugmada kaniak

Adun dinaliasatko a sipnget

Nakilinnemmenganak met

Iti silaw ni San Selmo

Ad-adu pay ti pinugpugtuak

A burburtia ti anges

Bigbigat nakigubgubalakon

Iti saraaw ti sarusar

Ti agur-urok nga ari

Nangaldawak iti al-o

Kaasudko ti nangted

Kaniak iti lawag. Saan

Diak inintonaran ti gusod

Ngem kas idi rabii

Malagipko ti sangaili ti Agosto

Ti Setiembre, ti Nobiembre

Ken ti Disiembre. Aglulokak

Kayatko a pengdan panagbitin

Nagtagisarukod a nagabungot

Nga apo da kullaaw ken pittugaw

Iti nagrayog a sanga

Iti uluanak.

--JUAN AL. ASUNCION

Sarrat, Ilocos Norte / SJDM City, Bulacan

(Naipablaak iti Bannawag, Enero 14, 2008 a bilang.)

Daytoy man ti video ti panangibasak iti daniw iti ngato:

Ur-urayenka Uray Agingga iti Panagsabong ti Kawayan

(pamakpakawanan ni Apo Cles B. Rambaud)

Ur-urayenka uray agingga iti panagsabong ti kawayan

Ta awanka iti sampaga ti kamia, wenno iti ayamuom ti rosas

No addaka’t dayyeng ti saleng, iti damortis siak ti agparintumeng

A payapayanna ti napino nga angin a pangabelak iti samiweng

Ur-urayenka a kas iti panagarapaap dagiti rengngat iti littugaw

Tapno mawayaan dagiti rettab nga agkan ti sinamar, ti linnaaw

Ngem ti pagilasinan ti yaaymo, kas karasay ti ulep iti Mayo

Nakalawlawa nga asul ti tangatang, kas kawatiwat panagurayko

Malayetak a mangur-uray iti di panagkeppet ti bulong ti baimbain

A birtud koma’t lana a pagsapsapo iti panaguray kenka ket di malammin

Agsapsapulak kadi’t babato ti alipugpog wenno iti itlog ti kannaway?

Ay, maregreg ti namnamak, Biagko, kas panagtinnag bulong salaysay

Inim-imdenganka iti awag ti saltek, iti sinnungbat dagiti riari ken kuriat

Ngem iti naunday nga ulimek, iti bumitog a bitek ti puso, nagsagabaak

Tapno makitaka iti sardam, inay-ayok ti bulan iti innapuy a nakapudpudaw

Ngem ti sangkabassit a namnamak, kas iti layap, pettat a bimtak, nagpukaw

Ti mangsapul kenka, kaslaak ubing a mangsensenial iti bituenko

Agur-uray nga agpasag iti saklulo ket appupuek ditoy puraw a panio

Ay, agpakpakaasiak iti ayat ti kannag ta pasikalenna ti bannawag

Ta ti nawatiwat a darikmat a panagur-uray, kumkumsen met daytoy biag

Idawdawatko pay ketdin, O Ayat, a sika koman ti anaraar ti baggak

A mangapros itoy nakalamlamiis a rupa a linasat dagiti lua a nanakanak

Ngem urayenka latta uray sika met laeng ti tagiuray a sabong ti kawayan

Uray no kaipapanan ti inka ilulutuad, isu metten ti innak pannakarsaak.

--ARIEL S. TABAG

Sta. Teresita, Cagayan / Old Balara, Quezon City

(Naipablaak iti Bannawag, Pebrero 6, 2012 a bilang.)

Adda Manen Album ni Vhen Bautista!

(Manipud iti kolum ni Angelo Padua iti Bannawag, maysa manen daytoy a re-post manipud iti Manipud Kadagiti Editor a blog. Ngem gapu ta musika, kas met laeng kadagiti amin a kita ti arte wenno ayo, presko ken nakabarbaro latta daytoy a damag.--AST)

DI PAY NALUTO, NAIBUSEN

Ni ANGELO "ELOY" PADUA

Adda Manen Album ni Vhen Bautista!

NAPARABUR a Baro a Tawen, ‘bagis!

Ukraden ti kanawan a dakulap ta umay ni Apo Grasia.

Kasta met nga ukraden ti kanigid a dakulap, ta ibinglay ti sobra ni Apo Grasia.

Dayta kano man ti “good,” ‘bagis!

* * *

Speaking of “baro,” ay, ket adu met dagiti baro a pelikula itoy arinunos ti 2011, ‘bagis. Kinapudnona, nagam-udanna pay daytoy apagtapog ti 2012.

Ta daytoy ti tiempo ti Metro Manila Film Festival.

Kas iti dati, adu ti fantasy. Kas iti “Panday 2” ken “Enteng ng Ina Mo.”

Adda met drama-comedy, ti “My Househusband, Ikaw Na.”

Adda drama, ti “Yesterday, Today, Tomorrow.”

Adda met horror—uray la dua, ti “Shake, Rattle and Roll 13” ken ti “Segunda Mano.”

Ken, kamaudiananna, adda manen action film, ti “Manila Kingpin: The Untold Story of Asiong Salonga.”

* * *

Dagiti adda iti ngato, ‘bagis, improdius dagiti dadakkel a prodiuser.

Adda met kategoria para kadagiti indie film wenno dagiti pelikula nga improdius dagiti indibidual.

Dagitoyda: “Haruo,” “Ritwal,” “Dyagwar,” ken “Pintakasi.”

Dayta naudi, ‘bagis, improdius ni Apo Gobernador ti Ilocos Norte Imee Marcos a pada met laeng nga agsursurat ditoy Bannawag.

Ammomon ti unaem a buyaen, ‘bagis.

* * *

Itoy a tawen, ‘bagis, linuktan pay ti MMDA, ti manarawidwid iti festival, ti kategoria para kadaiti estudiante.

Addada met sangapulo nga abbaba a pelikula dagiti estudiante.

Ngem daksanggasat, ‘bagis, ta awan ti naggapu kadagiti eskuelaantayo iti Amianan.

Apay, ania ti ar-aramiden ni kaanakan, aya?

* * *

Naimbag pay ni ‘Bagis Vhen Bautista ta adda manen baro nga albumna, ‘bagis.

Ket ita, adda pay met kaduana. Maysa a “saniata” a managan iti Noraline Domingo.

Napauluan ti albumda iti Homesick vs. Dollar.

Wen, agpadada nga adda iti abrod— ni Vhen idiay America, idinto nga adda iti Hong Kong ni ‘Bagis Noraline.

Kayatna a sawen, agpada a doliar ti kuartada. Ken agpadada met, a, a makarikrikna iti “homesick.”

* * *

Sangapulo-ket-siam a kanta ti linaonna ti albumda, ‘bagis.

Agasem dayta a samiweng Ilokano? Agumaka.

Karaman ditoy dagiti kanta a pinuta da Nepo T. Benitez, Jr. ken Rudy Rumbaoa nga agpada a mannurat iti Bannawag.

Ti Aweng Records ti nangiprodius. Ket ni met mararaem nga Israel Allen Pascua ti musical arranger ti nasao nga album.—O

(Naipablaak iti Bannawag, Enero 2, 2012 a bilang.)

Daytoy man ti sampol ti kanta ni Ms. Noraline Domingo:

Idinto a daytoy met ti sampol ti duet da Idol Vhen Bautista ken Ms. Noraline Domingo:

Pananglipat

malipatak ti agsangal iti daniw

no rugiam a ririten dagiti tablon

nga inul-ulila dagiti aliaw dagiti allon

a nangkumelkumel kadagiti katawa

dagiti balay a dinuayduayya ti karayan.

malipatak ti agsangal iti daniw

no ataduem a kataman dagiti tabla

iti sidadasay itan nga aplaya

a timtimpawan dagiti dung-aw

dagiti pitak a nangduayya ti parbangon.

malipatak ti agsangal iti daniw

no ibautmon ti metro a mangrukod ungto

ti kaakaba ken kaakikid ti lubong a rektanggulo

a maudi a pakaisalansanan dagiti lagip

dagiti tampong a binalkobalkot ti saem.

malipatak ti agsangal iti daniw

no isakabmon ti ikkis ti naragas a sarming

a maibatog iti awanan nagan a rupa

dagiti inosente a katkatawa ken ray-aw

dagiti timtimpaw a buteng ken aligagaw.

malipatak ti agsangal iti daniw

kas iti lipat a mangsindi kadagiti atong

kas iti lipat ti nagtagipanes a sardam

kas iti lipat kadagiti nagpukaw a tagipatgen

di agmawmaw dagiti maipasngay a pangngarig.

--DANIEL L. NESPEROS

San Nicolas, Ilocos Norte

(Naipablaak iti Bannawag, Enero 23, 2012 a bilang.)

Adayon ti Nagteng ni Ralph!

(Immuna a rimmuar daytoy iti Manipud Kadagiti Editor ti Bannawag a blog ti Editorial ti Bannawag. Gapu ta naipasngay daytoy a blog (Daniw ken Samiweng) a ti kangrunaan a panggepna ket mangitandudo kadagiti daniw ken samiweng dagiti Ilokano, adtoy ngarud nga ipaskiltayo manen ti kolum ni Apo Eloy Padua maipanggep ken ni Ralph Recto Calube a maysa nga ubing a kumakanta a tubo iti Currimao, Ilocos Norte.--AST)

Iti pananginterbiu ni Broadcast Journalist Teresa C. Campos
ti DWPE Radyo ng Bayan Tuguegarao ken ni Ralph Recto O. Calube.
Nairaman iti ladawan ni Broadcast Production Supervisor
Vivian C. De Guzman (kaabay ni Ralph).

DI PAY NALUTO, NAIBUSEN

Ni Angelo 'Eloy' Padua

Adayon ti Nagteng ni Ralph!

ITAY laeng nabiit, ‘bagis, inawis ni Kabagis Jim Domingo ni Ralph Recto Calube nga agpasiar iti Cagayan. Nairana met a semestral vacation ni Ralph isu a nakapasiar iti probinsia.

Malagipmo pay ni Ralph, ‘bagis?

Wen, daydi inestoriak kenka a singing sensation nga ubing iti Ilocos Norte.

Agasem ta maaw-awisen iti kabangibang pay a probinsia.

* * *

Kabayatan ti kaaddana iti probinsia, nagpaay ni Ralph a maysa kadagiti naisangsangayan a bisita iti pannakayalnag ti maysa a programa ti DWPE Radyo ng Bayan Tuguegarao a napauluan iti “Pangrugian a Panagsanay iti Panangidaulo ken Panangimaton Para kadagiti Agtutubo Babaen iti Radio.”

Kadagiti padata a saan a taga-Cagayan. ‘bagis, kuna man ni ‘Bagis Jim a maysa nga estasion ti radio ti DWPE Radyo ng Bayan Tuguegarao nga imatmatonan ti Philippine Broadcasting Service iti Opisina ti Presidente ti Filipinas.

Mangmangngeg ti DWPE kadagiti amin a probinsia ti Tanap ti Cagayan agraman dagiti agnaed iti akindaya a paset ti Cordillera a buklen dagiti probinsia ti Ifugao, Mountain Province, Kalinga ken Apayao.

Agasem ti kaadu dagiti nakangngeg iti timek ni Ralph, ‘bagis?

* * *

Iti daytoy a pannakaipatangatang ti timek ni Ralph, tinukayna ti atension dagiti agdengdengngeg. Adu ti naawis a maaddaanda ti kopia ti CD a naikairekordan dagiti kankantana.

Ay, ket inkalikagum la ket ngarud, ‘bagis, dagiti mangisursuro iti Lasam, Cagayan nga agkanta met ni Ralph iti maysa a pasken a naangay iti Callao, Lasam, Cagayan.

Wen, a. Tapno ipangngegna ti makaguyugoy a timekna.

* * *

Simmursurot ni Ralph Recto iti panagbisita ni Kabagis Jim kadagiti gagayyemna a nagkankankataanna kadagiti nairekord a kantana. No addada iti pagtaengan ni Kabagis Jim, adu dagiti gagayyemna a pimmasiar tapno laeng denggenda ti timek ni Ralph.

Nairaman kadagitoy ti grupo da mannurat met iti Bannawag Laurence Bingayen ken Imelda Perez, Ronnie Perez a naggapu pay iti Lal-lo, mannurat iti Bannawag Pedro Espada, Jr. ken Lorena Espada ti Gattaran, ken Danny Batugal a naggapu pay iti Santo Nino (Faire) a nagitugot kadagiti bukodda a lugan a nagpa-Tuguegarao.

Ket wen, ‘bagis. Tapno makitada laeng a personal ni Ralph Recto.—O

(Interesadoka met a makangngeg iti naisangsangayan a timek ni Ralph, ‘bagis? Teksam man ni ‘Bagis Elizabeth M. Raquel [ti kaarrubatayo a kolumnista ditoy Bannawag] ta agorderka iti CD ni Ralph. Daytoy ti selpon ni ‘Bagis Ely a prodiuser ti album: 0999-992-7179.)

(Naipablaak iti Bannawag, Nobiembre 21, 2011 a bilang)

Inabraw

Sarimutmotem ti natedda a manateng iti nasasa nga arubayan. Kalkalpas

ti allawig a nagpagunggan iti agmatuon a kimleb ti init, nagwasangwasang

iti inaladan, inarrabis ti puyot ken sapri dagiti parsa ken darekdek

a pampamnuotan ti naynay la a gumaradugod ken sumanaraaw

a boksit, dumawdawat iti patinayon nga ap-ap ken dengngep.

Iti tangatang, maang-angay ti langeb, nakaparpardas

pay la dagiti ulep, idinto nga aglaladut, malammin pay laeng

ti nakutoran a langit, mangipangpangta iti sagubanit.

A, ngem no awanen ti matudtod ta rinuros aminen ti simmippayot

a didigra, panunotem laengen ‘tay kasalsalumpayakna a marunggay, kassula

a rangaw ti paria, kakkettel a saluyot, kaggabut a labus

a kalunay: abrawem iti lagip, bugguongam iti iliw, sagpawam iti talek.

Sidamto a kalanglangmo ti rikna iti atiddog a lamisaan, iti pangrabii

ti di mabubos a segga, uray siksika laeng a sumango iti grasia, ayabam

‘ta rikna, ‘maykan, manganen, mangantan, mangantayon, ipabpabalaymo

kadi latta, dika kad’ kasla sabsabali, ala, pagsanguan ti adda

a maidasar, pagan-anusan ti adda, paglalak-aman ti grasia.

Imuriam ti bigat kadagiti nasipsip-ak a sanga ken ungkay,

sigpatem dagiti nagtuang a nangbalangan iti ruangan ti inaladan, karaidam

dagiti bulong a naipilet iti napigket pay laeng a pitak. Rimmukma

ti parsa, nabual ti darekdek, pamrayam ti immanges iti nauneg.

Inton mangwaknit ket sumirnaat a sumiripen ti nalukneng

a raya iti baet dagiti arimukamok, rukitemto ti sirok ti daan

parsa ket baliwam nga itukit wenno iwaris dagiti baak

a bin-i. Gupongem met ti kalalainganna a sangsanga

ket inkanto manen iwalawal iti nadam-eg latta

nga arubayan, agur-uray iti kumutukot manen

a ramut, mangiduron iti pangnamnamaan a busel.

Simple laeng met ti ragsak ti nabuniagan iti dinengdeng.

Awan bagyo a makapuros iti lebben a bukel.

Awan allawig a makaparukma iti rumuk-at, rumkuas, nga uggot.

-- ROY V. ARAGON

Dupax del Norte, Nueva Vizcaya / Iguig, Cagayan

(Naipablaak iti Bannawag, Enero 30, 2012 a bilang.)